SAMEN OP WEG NAAR INTEGRAAL KUSTBEHEER QUINTANA ROO
De Mexicaanse deelstaat Quintana Roo en Nederland gaan samenwerken op het gebied van integraal beheer van de 900 kilometer lange kust van de deelstaat. De samenwerking richt zich onder meer op het herstel van ecosystemen, juist om de kust veiliger te maken, in samenhang met stadsontwikkeling en duurzaam toerisme. De onlangs ondertekende Letter of Intent is een mijlpaal in een inmiddels jarenlange samenwerking, onder meer mogelijk gemaakt door het Partners voor Water programma.
Aan het woord zijn Rodolfo Silva Casarín, hoogleraar aan de Universidad Nacional Autónoma de México (UNAM) en Ana Nunez Sanchez, senior adviseur en onderzoeker bij Deltares.
Mexico is de op twee na belangrijkste Nederlandse exportmarkt in Latijns-Amerika en Nederland is de op zes na belangrijkste investeerder in Mexico. Quintana Roo, op het schiereiland Yucatán in het oosten van Mexico, aan de Caribische Zee, is in oppervlakte iets groter dan Nederland en telt een kleine twee miljoen inwoners. De badplaats Cancún, met een half miljoen inwoners, is de grootste stad.
Gebrek aan data en monitoring
Rodolfo Silva signaleert verschillende, onderling samenhangende uitdagingen: ‘Er is allereerst een groot gebrek aan data, en het monitoren en analyseren ervan. Wat we hebben, komt vaak uit projecten. Als die afgelopen zijn, stopt ook het verzamelen van data. En bij het volgende project wordt er geprobeerd om het wiel opnieuw uit te vinden.’ Ana Nunez Sanchez: ‘Monitoring, over een langere periode, is nodig om het kustsysteem echt goed te begrijpen en om steeds beter in staat te zijn om de juiste maatregelen te nemen. Nederland heeft daarin een eeuwenlange traditie en we willen Quintana Roo daarbij graag ondersteunen.’ Rodolfo Silva: ‘Ik hoop dat de Letter of Intent er onder meer toe leidt dat we de overheid ertoe kunnen bewegen om te komen tot een meer consistente en continue monitoring.’
Ana Nunez Sanchez: ‘De toenemende overlast van algen (sargassum) vraagt bijvoorbeeld om het goed in kaart brengen van de sociaal-economische en milieutechnische impact op het hele kustsysteem, inclusief het modelleren van de beweging en groei van dit fenomeen. Data zijn ook onmisbaar voor een effectief early warning en monitoring systeem voor dreigende overstromingen, droogte en andere natuurlijke gevaren.’
Consistent en samenhangend overheidsbeleid
Tweede uitdaging is volgens Rodolfo Silva een gebrek aan consistent en samenhangend overheidsbeleid: ‘Elke paar jaar treedt er een nieuwe regering aan, met nieuwe mensen en nieuwe ideeën. Een visie voor de lange termijn ontbreekt daardoor, terwijl we die juist zo hard nodig hebben voor de uitdagingen van de klimaatverandering, in een gebied met een zeer kwetsbaar ecosysteem.’
Ana Nunez Sanchez benadrukt de noodzaak om te zorgen voor een goed wettelijk en institutioneel raamwerk als basis. ‘Als je intenties vastlegt in wet- en regelgeving, ontstaat er helderheid over mandaat en autoriteit, en het geeft meer consistent richting. We denken dat we Quintana Roo kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van zo’n samenhangend raamwerk voor het overheidsbeleid.’ Rodolfo Silva plaatst wel een kanttekening: ‘Wet- en regelgeving is vaak statisch, terwijl het ecosysteem juist zeer dynamisch is. Het is daarom belangrijk om wetten te koppelen aan meerjarige strategische plannen, zodat je kunt inspelen op veranderende omstandigheden, nieuwe wetenschappelijke inzichten en nieuwe technologische mogelijkheden.’
Geïntegreerde aanpak
Het ideaal is volgens Ana Nunez Sanchez een nationaal strategisch plan, inclusief sturings-en coördinatiemechanismen, gecombineerd met een meer concreet plan voor het kustbeheer dat de relatie legt en richting geeft aan andere plannen op het gebied van economische en stedelijke ontwikkeling, kustbescherming, milieu, landbouw en toerisme, en natuurlijk de klimaatverandering. ‘Dat is ambitieus, maar ook noodzakelijk. Want anders blijft het gefragmenteerd.’ In de grote badplaats Cancún stond de economische ontwikkeling centraal. Rodolfo Silva: ‘Er leven nu 500.000 mensen in een zeer kwetsbaar en instabiel gebied en er is nauwelijks ruimte om dat te veranderen. Dat soort fouten moeten we in de toekomst voorkomen. Het moet in balans zijn.’ Ana Nunez Sanchez: ‘Een te sterke ontwikkeling van het toerisme kan te veel ten koste gaan van natuurlijke hulpbronnen, en de ecosystemen die daarvan afhankelijk zijn, terwijl juist die hulpbronnen en ecosystemen juist toeristen aantrekken en beschermen.’
Rodolfo Silva: ‘Het gaat niet om de impact, maar om de gevolgen. En je moet naar de oorzaken kijken, niet naar de symptomen. Daar moet je de respons van laten afhangen. Zo bouw je bruggen tussen verleden, heden en toekomst.’
"Data zijn onmisbaar voor een effectief early warning en monitoring systeem voor dreigende overstromingen, droogte en andere natuurlijke gevaren"
Grijs en groen in balans
Na overstromingen en periodes van droogte ontstaat de neiging om snel te reageren met grote en ingrijpende maatregelen, wat kan leiden tot niet duurzame investeringen in grijze infrastructuur. Ana Nunez Sanchez: ‘En zulke acties zijn niet altijd gebaseerd op robuuste economische, sociale en milieukundige analyses en kunnen ertoe leiden dat de samenleving opgesloten raakt in een niet duurzame aanpak. Deltares kan helpen bij het ontwikkelen en toepassen van nature based solutions, in een uitgebalanceerde combinatie met grijze infrastructuur, en zo zorgen voor meer kosteneffectieve resultaten, die ook goed zijn voor de samenleving en het milieu.’ Rodolfo Silva: ‘Aruba, Bonaire en Curaçao horen ook bij Nederland en de problematiek is vergelijkbaar met die bij ons. En er zijn op die eilanden op het gebied van kustbeheer ook slimme en duurzame oplossingen bedacht, dus is het de moeite waard om te onderzoeken wat er repliceerbaar is in Quintana Roo.’
Kennis en lokale samenwerking
En er is volgens Rodolfo Silva ook veel meer kennis nodig, op verschillende niveaus, en hij hoopt dat de Letter of Intent ook wat dat betreft een steun in de rug kan zijn. ‘Dan heb ik het niet alleen over onderzoekers en over de universiteit, maar vooral ook over kennis in de lokale gemeenschappen, zodat die als belangrijke stakeholders voor hun positie kunnen opkomen.’ Ana Nunez Sanchez: ‘Je hebt lokale gemeenschappen hard nodig om het lokale ecosysteem echt goed te snappen. Zij leven in het ecosysteem, zij weten hoe het werkt en hoe ze het kunnen benutten. Het is ook belangrijk om een systeem te hebben voor overheid, wetenschap en burgers om vrijelijk informatie te delen. Deze transparante benadering van data en informatie kan de wetenschappelijke ontwikkeling stimuleren en communicatie en educatie bevorderen."
Daarnaast kan Nederland ook wat leren van Quintana Roo. Rodolfo Silva: ‘De mensen hier kunnen beter omgaan met catastrofes. In Nederland is zoveel geregeld dat de mensen zelf minder snel in actie hoeven te komen en daar ook niet meer aan gewend zijn. Nederland is een mooi land, maar het staat door al die aanpassingen wel op flinke afstand van een puur natuurlijk ecosysteem.’
"Dankzij het Partners voor Water-programma bouwen we aan een geïntegreerde, inclusieve en duurzame benadering van resiliency, water- en kustbeheer"
Mijlpaal in samenwerking
De Letter of Intent werd op 11 februari 2021 in Cancun ondertekend door Wilfred Mohr, de Nederlandse ambassadeur in Mexico, en Efrain Villanueva Arcos, minister van Ecologie en Milieu van Quintana Roo. Beide landen werken al sinds 2014 samen, onder meer op het gebied van resilient kustbeheer, in samenhang met stedelijke ontwikkeling en toerisme. De Letter of Intent is onder meer voortgekomen uit een online seminar op 25 november 2020 over geïntegreerd kustbeheer. Dit werd in het kader van het Partners voor Water programma georganiseerd door het Netherlands Water Partnership, samen met de Nederlandse ambassade in Mexico en de National Commission on Water of Mexico (CONAGUA).
International Cooperation Management of Conagua: ‘Het webinar over geïntegreerd kustbeheer op 25 november 2020, werd mede door NWP georganiseerd in het kader van het Partners voor Water programma. Met ongeveer 250 aanwezigen creëerde het webinar een platform voor een interessante uitwisseling tussen Mexico en Nederland over succesvolle ervaringen en instrumenten om initiatieven te versterken en te stimuleren voor geïntegreerd kustbeheer. De deelnemers bespraken het belang van kennis over de oorzaken van kustproblemen, het bevorderen van de participatie van alle belanghebbenden, zodat draagvlak ontstaat, en het geven van specifieke training om een geïntegreerde benadering voor kustbeheer te versterken.'
Wilfred Mohr, Ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden in Mexico en Belize: ‘De missie van de ambassade is het versterken van commerciële en bilaterale banden met Mexico. Onze samenwerking komt vooral tot bloei op lokaal niveau. Quintana Roo laat mooi zien hoe onze samenwerking sterker is geworden. Dankzij het Partners voor Water-programma bouwen we aan een geïntegreerde, inclusieve en duurzame benadering van resiliency, water- en kustbeheer. Nederland biedt op deze gebieden zeker meerwaarde, hand in hand met Mexicaanse experts en lokale actoren.’