De palmolie industrie is in Colombia de afgelopen tien jaar flink gegroeid. Het is een van de pijlers van de Colombiaanse agro-industrie, goed voor zeven procent van het landbouw BBP van het land. Gezien de bezorgdheid van vooral Europese consumenten heeft de overheid samen met de sector strategieën geïmplementeerd waardoor het volume gecertificeerde palmolie afgelopen jaren is gestegen tot ongeveer 30 procent. De toenemende vraag naar palmolie zorgt voor nieuwe uitdagingen, zoals de aanleg van illegale plantages die ten koste gaan van het regenwoud, dat belangrijk is voor de plaatselijke gemeenschappen en het water vasthouden zodat overstromingen worden voorkomen.
Als je kijkt naar de druk op het milieu, de bodem en de landbouw, is het opvallend dat water (gebruik, consumptie, beheer) nog niet is opgenomen in de certificatieschema's. "Daar moet verandering in komen," zegt Patricia de Vries-Van Loon, voormalig landbouwconsulent op de Nederlandse ambassade in Bogota, dat ondersteuning biedt aan Nederlandse initiatieven en agro-voedselorganisaties in Colombia, Ecuador en Peru. "Efficiënter watergebruik in de palmoliesector is een van de prioriteiten voor de komende jaren. Water is de hoeksteen van de bilaterale agenda over kringlooplandbouw van de Nederlandse Ambassade in Colombia."
Het beleid van de Nederlandse ambassade is er vooral op gericht om de overgang te bevorderen van een voortdurende verlaging van de kostprijs van producten naar een voortdurende vermindering van het verbruik van grondstoffen en externe input, en een zorgvuldig beheer van bodem, water en natuur. Dat houdt in dat de verbindingen tussen verschillende sectoren zoals palmolie, fruitteelt en koffie versterkt zouden moeten worden. Het thema water wordt ingezet als verbindende factor om richting te geven aan een duurzame toekomst van de landbouw.
Samenwerking is essentieel in de industrie
Volgens de Vries-Van Loon zijn er veel initiatieven in Colombia die laten zien dat het anders kan. Als onderdeel van het Partners voor Water programma is bijvoorbeeld een project geïnitieerd om de waterefficiëntie in de palmolieproductie in Colombia te bevorderen. Het project is uitgevoerd door een Nederlands-Colombiaans consortium bestaande uit Delphy, Solidaridad, Future Water en Cenipalma, de onderzoeksorganisatie van de branche organisatie voor palmolie Fedepalma.
"Samen met onze lokale partner Cenipalma zoeken we naar de factoren die palmolie producenten weerhouden van het implementeren van waterefficiëntere technieken," zegt Lotte Demmink, projectmanager van Delphy, een Nederlandse kennisontwikkelaar en uitvoerder voor wereldwijde expertise in voedsel en bloemen. "Met de juiste informatie kunnen we de limiterende factoren aanpakken op zowel technisch, economisch, als sociaal vlak, om zo water te besparen, met name in gebieden die nu al kampen met waterstress."
Een bijzonder project volgens Demmink, omdat ze nauw samenwerken met Colombiaanse partijen bij de toepassing van efficiëntere irrigatie- en fertigatietechnieken voor boeren. "Cenipalma en Solidaridad zijn experts op het gebied van de Colombiaanse palmolieproductie. Zij zijn in staat om de expertise van de Nederlandse partijen te versterken en lokaal te verankeren."
"We hebben interviews afgenomen met 40 van 107 boerderijen in het stroomgebied van de Sevilla rivier. Zo werden de belangrijkste beperkende factoren duidelijk, namelijk de diefstal van sproeisystemen, de korte terugbetaaltijd van leningen, en het gebrek aan kennis van de investeringskosten en de terugverdientijd van waterefficiënte systemen. Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar de meest efficiënte irrigatietechniek waarmee palmolie producenten hun gewasopbrengst en waterproductiviteit kunnen verhogen."
"Daarvoor hebben we demonstratievelden aangelegd waar verschillende irrigatiesystemen zijn getest. Eén in het onderzoeksstation van Cenipalma en twee bij vooruitstrevende boeren in de regio. Uit de resultaten van het irrigatie-instrument van IrriWatch dat gebruik maakt van satellietgegevens, blijkt dat velden met traditionele irrigatie opbrengstverlies hebben vanwege droogte stress, velden met waterefficiëntere systemen zoals sproei- en druppelirrigatie hebben geen opbrengstverlies. Daarnaast hebben we berekend dat twee derde van het water bespaard kan worden als alle palmolie producenten in het stroomgebied sproei- of druppelirrigatie zouden implementeren."
De studie laat zien dat investeren in sproei- of druppelirrigatie een levensvatbare business case is voor lokale producenten en zelfs noodzakelijk is door de toenemende waterschaarste. Volgens Demmink is het zaak om deze resultaten over te brengen op de lokale producenten en overige actoren, het onderzoek naar waterefficiëntere systemen door te zetten en producenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van hun business case.
Kleine boeren erbij betrekken is een uitdaging, maar ook een kans
Bedrijven en organisaties in Colombia werken samen om een duurzame palmolie-industrie op te bouwen. Tulia Delgado, onderzoekster van Cenipalma zegt: "Samenwerking binnen de waardeketen is een belangrijke drijfveer voor een duurzame palmolie-industrie. Het delen van beste praktijken en het ontwikkelen van innovatieve oplossingen is belangrijk om op dit gebied vooruitgang te boeken. Bedrijven moeten geen silo-mentaliteit aannemen — samenwerking is de sleutel."
"Alle partners delen interessante informatie en kennis. Zo leer ik bijvoorbeeld over het irrigatie-instrument van IrriWatch en de manier waarop FutureWater de waterbehoeften in het hele stroomgebied kwantificeert. Solidaridad geeft advies over de sociaaleconomische impact van de palmolieproductie en delen wij informatie over de lokale techniek en teelt van palmolie."
"Ondanks COVID-19 hebben we ons partnerschap verstevigd. We willen de samenwerking graag continueren, want pas na drie jaar weten we of de techniek het gewenste effect heeft. Drie jaar nadat ze zijn geplant, brengen de palmen namelijk hun eerste vruchten voort. Als onze methode een succes blijkt, willen we deze ook toepassen in andere stroomgebieden om zo een groter aantal boeren te betrekken bij de invoering van duurzame praktijken in ons ecosysteem."
Osvaldo Pinedo is een van de boeren die meedoet aan het project: "Het is voor ons absoluut essentieel om technische hulp te krijgen van een land als Nederland dat, ondanks dat het zo klein is, deel uitmaakt van de top-tien voedsel exporterende landen ter wereld. Een van onze belangrijkste behoeften is het implementeren van een irrigatietechnologie die diefstal en verliezen niet in de hand werkt."
"Om onze portefeuille uit te breiden is het ook belangrijk om gewassen te ontwikkelen die geschikt zijn voor export, anders dan de traditionele teelt in ons gebied, zoals bananen, oliepalm en koffie."
