Spring direct naar de hoofdnavigatie of de inhoud
Home Building back better: Nederland als preferred advisor in Beira

BUILDING BACK BETTER: NEDERLAND ALS PREFERRED ADVISOR IN BEIRA

De laaggelegen locatie aan zee, het snelgroeiende aantal inwoners, economische uitdagingen en klimaatverandering maken de havenstad Beira in Mozambique kwetsbaar. Niet in de laatste plaats voor overstromingen. Met het Beira Masterplan werken Nederland en Beira samen aan een weerbaardere stad in de toekomst.

Net als veel andere Afrikaanse steden groeit Beira sneller dan bestuurders kunnen bijbenen. Lukraak zijn rondom de stad wijken ontstaan, zonder planning of de benodigde voorzieningen, zoals waterleiding, riolering of vuilnisdiensten. Met alle gevolgen voor de inwoners van dien, vooral in het natte seizoen: in de laaggelegen delen van de stad komt een aantal wijken dan tijdelijk onder water te staan door regenval. In de wijk Praia Nova komt naast regenwater ook zeewater bij hoogtij de wijk in.

Preferred advisor

De gemeente Beira wil de regie over de groei van de stad weer in handen krijgen, zodat het mogelijk wordt om Beira planmatiger in te richten, met betere voorzieningen. Ook is versterking van de kustbescherming en de aanleg van drainagesystemen noodzakelijk. Om deze uitdagingen bij de basis aan te kunnen pakken, werken de gemeente Beira en Nederland sinds 2011 samen. In de rol van preferred advisor zet Nederland in op goede planning, sterkere instituties, betrouwbare financiering van plannen en het uitwisselen van ervaringen.

In 2014 stelden de Nederlandse overheid en het gemeentebestuur van Beira het Beira Masterplan vast: een meerjarige strategie voor een duurzame ontwikkeling van de stad. Verschillende instrumenten van RVO, zoals Partners voor Water, Develop2Build en DRIVE, ondersteunen de uitvoering van dit plan. Ook andere investeerders haakten aan, deels na een succesvolle conferentie voor investeerders in 2015 ondersteund door het Netherlands Water Partnership met financiering vanuit het programma Partners voor Water.

Het Beira Masterplan 2035

Het plan bestaat uit verschillende ‘puzzelstukken’, die niet alleen zijn gericht op watermanagement, maar ook op onder meer economische vooruitgang, de bouw van nieuwe woonwijken en het versterken van de gemeentelijke organisatie. Peter van Tongeren leidt bij VNG International bijvoorbeeld het project ‘Beira Land Administration System & Capacity Building’, in opdracht van Partners voor Water. Hij vertelt: “In dit project wordt de landadministratie, die nu nog op papier wordt bijgehouden en gebaseerd is op de Portugese koloniale administratie, gedigitaliseerd en geordend. Dit voorkomt dat stukken grond dubbel worden uitgegeven, waardoor eerder weleens conflicten ontstonden. Verder maakt het een betere heffing van onroerendgoedbelasting mogelijk, een belangrijke inkomstenbron voor de gemeente. Of, met de woorden van de burgemeester van Beira: ’het digitale archief faciliteert zowel gemeenteambtenaren als de bewoners van Beira, want het draagt bij aan zorgvuldig bestuur’.”

"Als de puzzelstukken op de juiste manier samenvallen, is Beira straks een veerkrachtige en kansrijke stad."

Cycloon Idai

De weg naar meer resilience was met het masterplan voortvarend ingeslagen. Het bleek echter te laat om voorbereid te zijn op cycloon Idai. In maart 2019 trof de verwoestende cycloon Beira en omgeving. Van Tongeren woont al een aantal jaren in Beira en maakte de ramp mee. “Het was onvoorstelbaar: daken, lantaarnpalen, bomen, alles lag kriskras door de stad. De dag na de cycloon leek het wel een oorlogsgebied. Er was geen communicatie meer mogelijk via internet of telefoon. De wegen waren versperd door bomen. Gelukkig begon burgemeester Simango snel met het opruimen van zijn stad. Nederlandse partijen begonnen niet veel later met het maken van een plan voor de wederopbouw. Maar de ravage zorgde er natuurlijk wel voor dat onze projecten tijdelijk stil kwamen te liggen.”

Meer aandacht voor Beira

“Toch was de cycloon op een bepaalde manier ook een blessing in disguise”, legt Van Tongeren uit. “In het Beira Masterplan staan veel projecten benoemd: betere kustbescherming en drainagesystemen om overstromingen te voorkomen, de ontwikkeling van een industriële zone en een port access road om de economie te versterken, en de bouw van betaalbare huizen voor de mensen met lagere inkomens. Maar voor een aantal van die projecten was voordat de cycloon over het land trok geen geld; de jaarbegroting van de gemeente Beira is slechts vijftien miljoen dollar, dus de stad is afhankelijk van externe donoren waaronder de Wereldbank, de EU, de Nederlandse overheid en andere partijen. In combinatie met de wederopbouw, waar veel donoren bij betrokken zijn, komt ook de uitvoering van het Beira Masterplan in een stroomversnelling, want plotseling komen er veel meer middelen vrij.”

Kansen voor de Nederlandse watersector

Het uitgangspunt van de wederopbouw is building back better. Burgemeester Simango heeft een duidelijke visie: “Laten we een beter Beira bouwen voor onze kinderen. Zodat ze in het regenseizoen niet wakker hoeven te worden in een huis vol water.” Voor Nederland, de langdurige partner van Beira op watergebied, biedt het ‘building back better’-concept kansen volgens Van Tongeren. “Nederlandse drinkwaterbedrijven werken al samen met lokale partners aan betere drinkwatervoorziening. Daarnaast werkt Nederland met de gemeente Beira aan de bescherming van de stad tegen overstromingen, de ontwikkeling van een industriegebied en het bouwrijp maken van terreinen voor betaalbare woningbouw. Ook maken we het economisch potentieel van Beira toegankelijker met het industriegebied en de betere toegang tot de haven. Als de puzzelstukken op de juiste manier samenvallen, is Beira straks een veerkrachtige en kansrijke stad.”

 

AANVULLING 25-02-2021

Op 22 februari 2021 is Burgemeester Daviz Simango helaas onverwacht overleden. Burgemeester Simango was een visionaire en gepassioneerd leider die zich energiek heeft ingezet om de stad Beira veerkrachtiger te maken voor de gevolgen van klimaatverandering. Vanuit het Partners voor Water (PvW) Programma is intensief samen gewerkt met Simango en het gemeentebestuur van Beira om de stad veiliger en leefbaarder te maken. PvW blijft samen met de gemeente Beira werken aan het realiseren van dit doel.