‘Voedselzekerheid is een belangrijk uitgangspunt in het deltaplan van Bangladesh’, zegt Zahirul Haque Khan van het IWM. ‘De landbouw moet goed geregeld worden. Daarvoor moet eerst het waterbeheer op orde zijn. Dat valt niet mee, want de uitdagingen zijn groot. We moeten oplossingen verzinnen voor oevererosie, wateroverlast in en bovenstrooms van de polders, en verzilting als gevolg van de zeespiegelstijging.’
‘Eerst zal je dus de morfologische veranderingen in kaart moeten brengen, zoals bodemdaling en zeespiegelstijging. Daarna kun je prognoses maken en technische maatregelen nemen, zoals betere pompen en dijken, maar ook in de vorm van bewonersparticipatie.’

Khan noemt deze gemeenschapsgerichte en integrale aanpak een goed voorbeeld van de invloed van kennisuitwisseling tussen Nederland en Bangladesh. ‘We leren steeds meer om over de grenzen heen te kijken van water, voedsel en klimaat en trainen de bevolking in slimmer waterbeheer en landbouw. Deze aanpak moeten we verder brengen in de haarvaten van de instituties.’

Als ik vraag naar de behoeften, dan is Khan duidelijk. ‘We hebben een slimmere strategie en techniek nodig om onze rivieren duurzaam te baggeren. Daarnaast kunnen we betere kennis en oplossingen goed gebruiken om kusterosie tegen te gaan. Ten slotte is het nodig dat de principes van ‘bouwen met de natuur’ als basis worden genomen voor kustbeheer en kustontwikkeling.’ ‘Onze kust is kwetsbaar, maar biedt ook kansen’, legt Khan uit. ‘We moeten kennis verzamelen over de verschillende oorzaken van erosie en aangroei van land door sedimentatie. Alleen dan kunnen we de kwaliteit van de delta behouden voor de lokale gemeenschappen.’

Inwoners van een kustdorp nabij Khulna hebben hun huizen met zandzakken beschermd tegen hoogwater, 2017. Foto Joep Janssen

Iemand die zich zowel in Nederland als Bangladesh bezig houdt met water en bewonersparticipatie is Farhana Ahmed van CEGIS. Ze is vorig jaar gepromoveerd aan de Vrije Universiteit van Amsterdam met een onderzoek over adaptatie en stedelijke overstromingen. De kennis over adaptief deltabeheer gebruikt ze nu voor haar werk aan het deltaplan. ‘Ik pas deze principes toe, waarbij flexibiliteit, langetermijndenken en verbinden van sectoren centraal staan. Met deze aanpak ben ik er van overtuigd dat we oplossingen vinden voor de uitdagingen waar Bangladesh voor staat. De welvaart groeit en ook de vraag naar kennis- en capaciteitsopbouw.’ ‘We staan open voor nieuwe kennis en technieken en passen die graag toe in ons dagelijks onderzoek. Maar de Nederlandse experts moeten ook met ons meedenken en zich aanpassen aan wat de lokale bevolking te zeggen heeft. Dat is cruciaal.’

Niet alleen Bangladesh heeft baat bij de kennisuitwisseling. Ook de Nederlandse delta-aanpak kan aanzienlijk sterker worden, als we leren van de veerkracht, gemeenschapszin en het crisismanagement in Bangladesh. De Bengalen hebben namelijk ervaring opgebouwd met rampenbestrijding tijdens cyclonen en daarvoor een waarschuwingssysteem ontwikkeld dat elders in de wereld van nut kan zijn.  We kunnen ook leren van de verschillen.

In tegenstelling tot Nederland, heeft Bangladesh een dynamische delta met een enorme economische groei. Hierdoor is bijvoorbeeld de toekomstige vraag naar water in de landbouw moeilijk te beantwoorden, leerde ik van Terwisscha van Scheltinga. Ze zei dat er niemand in Wageningen is, die deze watervraag precies kan uitrekenen. ‘Ze zijn er mee bezig, maar het is een ingewikkelde puzzel van gelijktijdige stedelijke ontwikkeling, afname van landbouwareaal en wijzigingen in het dieet van de bevolking. Door de samenwerking krijgen onze globale rekenmodellen meer betekenis, omdat ze aangepast worden aan de lokale context.’

Dit is een belangrijke les: zowel Nederland als Bangladesh profiteren van de kennis die gezamenlijk wordt ontwikkeld. Als de welvaart groeit en je iets wilt veranderen, heb je altijd kennis nodig vanuit verschillende invalshoeken.

Kennis heb je nooit genoeg.